İstifa Eden İşçi Kıdem Tazminatına Hak Kazanır Mı ?
Kıdem tazminatı; çalışanın 4857 sayılı İş Kanunu gereğince işten çıkarılması durumunda işveren tarafından çalıştığı yıllar için ödediği ücrettir. Kıdem Tazminatı 1475 sayılı İş kanununda düzenlenmiştir. Bu yasaya göre işçinin kıdem tazminatı talep edebilmesi belli şartları taşımasına bağlıdır.
Kural olarak işten kendi rızasıyla ayrılan işçinin kıdem tazminatı talep etme hakkı bulunmamaktadır. Bu yazımız ile izah edilen hallerin varlığı durumunda yani haklı bir neden ileri sürerek ayrılan işçi kıdem tazminatına hak kazanır.
Kıdem tazminatı şartlar nelerdir?
1) İşçinin İş Kanunu Kapsamına Giren Bir İşçi Olması
İş Kanununda düzenlenen kıdem tazminatından bu kanun kapsamına giren işçiler yararlanırlar. Bunun dışındaki kimselerin kıdem tazminatı talep etmeleri yasaca mümkün değildir. Peki iş kanunu kapsamında işçi nedir ?
4857 sayılı kanununun Tanımlar başlığı altında düzenlenen 2. Maddesinde; Bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişiye işçi denir.
2) İşçinin Asgari Bir Yıl Süre ile Çalışmış Olması
İşçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için en az bir yıllık süre ile aynı iş yerinde veya aynı işverene ait iş yerlerinde çalışmış olması gerekmektedir. Burada akla gelecek ilk soru; şirketlerin devrinde işçinin kıdem tazminatı alacağını kimden talep edeceğidir.
4857 sayılı kanunun 6. Maddesinde düzenlenen bu durum halinde; ‘’ … devir tarihinde işyerinde veya bir bölümünde mevcut olan iş sözleşmeleri bütün hak ve borçları ile birlikte devralana geçer ‘’ demek suretiyle şirketlerin devrinde devralanın sorumlu olduğunu düzenlemektedir. Devralan şirket ile birlikte devir eden şirket müteselsil 10 yıl boyunca işçinin kıdem tazminatı alacağından sorumlu olduğunu unutmamak gerekir.
3) İş Akdinin İşçinin Haklı Nedenlerle Derhal Fesih Hakkını Kullanması Suretiyle Sona Ermesi
4857 Sayılı İş kanunumuzun 24. Maddesi İşçinin haklı sebeple derhal fesih hakkını düzenlemektedir. Söz konusu maddede süresi belirli olsun veya olmasın işçi, aşağıda yazılı hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebileceği belirtilmiştir. Peki bu sebepler nelerdir, İşçi Hangi Nedenlerle İşten Ayrılırsa Kıdem Tazminatına Hak Kazanır?
İlgili yasada bu durumu 3 farklı şekilde sınıflandırılmıştır. I. Sağlık sebepleri, II. Ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri, III. Zorlayıcı sebepler şeklinde düzenlenmiştir.
I. Sağlık sebepleri:
a)İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa.
b) İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa.
II. Ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:
a) İşveren iş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltırsa.
b) İşveren işçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler, davranışlarda bulunursa veya işçiye cinsel tacizde bulunursa.
c) İşveren işçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı sataşmada bulunur veya gözdağı verirse, yahut işçiyi veya ailesi üyelerinden birini kanuna karşı davranışa özendirir, kışkırtır, sürükler, yahut işçiye ve ailesi üyelerinden birine karşı hapsi gerektiren bir suç işlerse yahut işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır isnad veya ithamlarda bulunursa.
d) İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemler alınmazsa.
e) İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse,
f) Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmazsa, yahut çalışma şartları uygulanmazsa.
III. Zorlayıcı sebepler:
İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa.” İşçinin haklı nedenle derhal fesih hakkı doğar.
SONUÇ
Özetle; 1475 sayılı yasada düzenlenen Kıdem Tazminatına hak kazanılması için; İş kanunu kapsamında işçi olarak kabul edilen işçinin söz konusu işyerinde asgari 1 yıl çalışmış olması ve yukarıda yasanında açıkça saydığı haller durumunda iş ilişkisini sona erdirmesi gerekmektedir. Bu koşulların varlığı durumunda iş yerinden istifa eden işçiye işveren tarafından kıdem tazminatı ödenir.
Kanunun ilgili maddeleri her somut olaya göre yorumlanmalıdır. Bu hususta mevzuat başta olmak üzere içtihatlar, doktrin yol gösterici olacaktır. Benzer konulardaki sorularınız için avukatınıza başvurmanız en doğru sonuca ulaşmanıza yardımcı olacaktır.
