KREŞ BULUNDURMA ZORUNLULUĞUNUN HUKUKİ NİTELİĞİ NEDİR?
İş sağlığı ve güvenliği faaliyetleri, ; işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi amacıyla yapılan çalışmalardır. Bu da mevzuatımızda 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile yerini almaktadır. Yükümlülüklere ilişkin ayrıntılı düzenlemelerde yasaya dayalı çıkarılmış yönetmeliklerle karşımıza çıkmaktadır. Öyle ki; bu çalışmanın da konusunu 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 30. Maddesine dayanılarak hazırlanan ‘’ Gebe veya emziren kadınların çalıştırılma şartlarıyla Emzirme odaları ve çocuk bakım yurtlarına Dair ‘’ yönetmeliğin 13. Maddesi oluşturmaktadır.
İş bu yönetmeliğin amacı; gebe, yeni doğum yapmış veya emziren çalışanın işyerlerindeki sağlık ve güvenliğinin sağlanması ve geliştirilmesini destekleyecek önlemlerin alınması ve bu çalışanların hangi dönemlerde ne gibi işlerde çalıştırılmalarının yasak olduğunu, çalıştırılabileceği işlerde hangi şart ve usullere uyulacağını, emzirme odalarının veya çocuk bakım yurtlarının nasıl kurulacağını ve hangi şartları taşıyacağını belirlemektir.
İş yerinin kaç kadın çalışanı bulunduğu takdirde işverenler tarafından emzirme odası ve kreş açmak zorunludur. kadın işçi sayısının hesabında nelere dikkat edilir¿
Yönetmelik çalışmanın konusu olan Kreş ve emzirme odası açma yükümlülüğünü 13. Maddede şu şekilde düzenlemiştir; ‘’
• Yaşları ve medeni halleri ne olursa olsun, 100-150 kadın çalışanı olan işyerlerinde, emziren çalışanların çocuklarını emzirmeleri için işveren tarafından, çalışma yerlerinden ayrı ve işyerine en çok 250 metre uzaklıkta belirtilen şartları taşıyan bir emzirme odasının kurulması zorunludur.
• Yaşları ve medeni haleri ne olursa olsun, 150’den çok kadın çalışanı olan işyerlerinde, 0-6 yaşındaki çocukların bırakılması, bakımı ve emziren çalışanların çocuklarını emzirmeleri için işveren tarafından, çalışma yerlerinden ayrı ve işyerine yakın belirtilen şartları taşıyan bir yurdun kurulması zorunludur.’’
Düzenlemeye göre ; emzirme odası açmak için işyerinde 100-150 kadın çalışanın olmasını aramakta iken, bakım yurdu (kreş) açmak için ise 150’den fazla kadın çalışanın bulunması gerekmektedir. Devamı hükümlerinde; ‘’ Oda ve yurt açma yükümlülüğünün belirlenmesinde, işverenin belediye ve mücavir alan sınırları içinde bulunan tüm işyerlerindeki kadın çalışanların toplam sayısı dikkate alınır. ‘’ demek suretiyle kadın işçi sayısının nasıl belirleneceğine açıklık getirmiştir. Burada kadın çalışan sayısının hesabına yönetmelik uyarınca erkek çalışanlar arasından çocuğunun annesi ölmüş veya velayeti babaya verilmiş olanlar da dahil edilebilmektedir.
İşverenin kreş açma yükümlülüğünü ihlali durumda kadın işçi iş sözleşmesini haklı neden nefesi edebilir mi¿
İş sağlığı ve güvenliği faaliyetleri ile buna dayalı çıkartılan yönetmelikteki düzenlemelere uymak işverenin yükümlülükleri arasında olup buna aykırı davranışlarda bulunulması durumunda işçiye haklı nedenle iş sözleşmesini fesih imkanı tanımaktadır. İş akdini haklı nedenle fesih eden işçi bu durumda kıdem ve ihbar tazminatı haklarını talep etme imkanına sahip olmakla birlikte doğan diğer işçilik haklarını işverenden talep edebilecektir.
Önemle vurgulamak isteriz ki; tüm giderlere katlanmak işverenin yükümlülükleri arasında sayılmış olup işçilerin bu hizmet için herhangi bir ücret ödemesi söz konusu değildir. Uygulamada kadın işçileri kreş yardımı adı altına bir miktar ödeme yaptıkları görülmektedir. Yargıtay’ın emsal kararlarında da görmüş olduğumuz üzere bu durum hukuka uygun değildir. İşveren kadın işçilerine kreş yardımı adı altında bir ödeme yaptığında dahi bu yükümlülüğünden kurtulamamaktadır. İşçi, bu koşulları sağlayan yani iş yerinde kreş bulundurma zorunluluğu bulunan iş vereninden işvereninden yükümlülüklere uygun davranmasını talep edebilir. Bu durum yargıtay kararlarına da konu olmuştur.
Yargıtayın 9. Hukuk dairesi 2015/5175 esas 2016/19971 karar 14.11.2016 tarihli karari
…..
Kararlarda da görüleceği üzere Bu yükümlülüğü yerine getirmeyen işveren karşısında işçinin iş sözleşmesini haklı neden nefesi hakkı bulunmaktadır
Uygulamada en çok rastlanılan durum; işverenlerin işçinin bu taleplerini istifa olarak değerlendirmesidir. Bu nedenle fesih hakkı kullanırken işçinin; haklı nedenle fesih haklarını düzenleyen mevzuatlara uygun kullanması önem taşımaktadır. Bu hususun belirlenebilmesi için alanında uzman avukatlara danışılması önemlidir. Önemle belirtmek isteriz ki fesih hakkının doğması ile bu hakkın kullanılma şeklinin yanlış belirlenmesi hak kayıplarına sebebiyet verebilir.
