5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun ilgili 76. Maddesi; ‘’ Bir suça ilişkin delil elde etmek amacıyla, mağdurun vücudu üzerinde dış veya iç beden muayenesi yapılabilmesine veya vücudundan kan veya benzeri biyolojik örneklerle saç, tükürük, tırnak gibi örnekler alınabilmesine; sağlığını tehlikeye düşürmemek ve cerrahî bir müdahalede bulunmamak koşuluyla; Cumhuriyet savcısının istemiyle ya da re’sen hâkim veya mahkeme, gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde Cumhuriyet savcısı tarafından karar verilebilir. Cumhuriyet savcısının kararı, yirmi dört saat içinde hâkim veya mahkemenin onayına sunulur. Hâkim veya mahkeme, yirmi dört saat içinde kararını verir. Onaylanmayan kararlar hükümsüz kalır ve elde edilen deliller kullanılamaz. Mağdurun rızasının varlığı halinde, bu işlemlerin yapılabilmesi için birinci fıkra hükmüne göre karar alınmasına gerek yoktur. Çocuğun soy bağının araştırılmasına gerek duyulması halinde; bu araştırmanın yapılabilmesi için birinci fıkra hükmüne göre karar alınması gerekir. Tanıklıktan çekinme sebepleri ile muayeneden veya vücuttan örnek alınmasından kaçınılabilir. Çocuk ve akıl hastasının çekinmesi konusunda kanunî temsilcisi karar verir. Çocuk veya akıl hastasının, tanıklığın hukukî anlam ve sonuçlarını algılayabilecek durumda olması hâlinde, görüşü de alınır. Kanunî temsilci de şüpheli veya sanık ise bu konuda hâkim tarafından karar verilir. Ancak, bu hâlde elde edilen deliller davanın ileri aşamalarında şüpheli veya sanık olmayan kanunî temsilcinin izni olmadıkça kullanılamaz. Bu madde gereğince verilen hâkim veya mahkeme kararlarına itiraz edilebilir. ‘’ şeklinde olup şüpheli ve sanık dışında üçüncü kişilerin beden muayenesi ve vücuttan örnek alınmasını belli şartların mevcudiyeti karşısında düzenlenmiştir.
İÇ VE DIŞ BEDEN MUAYENESİ NEDİR?
Yönetmeliğin 3’üncü maddesinde “İç beden muayenesi: kafa, göğüs ve karın boşlukları ile cilt altı dokularının incelenmesi” şeklinde tanımlanmıştır. Dış beden muayenesi ise Yönetmeliğin 3 ve 5’ inci maddesinde “vücudun dış yüzeyi ile kulak, burun ve ağız bölgelerinin gözle ve elle yapılan yüzeysel tıbbî incelemesi” şeklinde tanımlanmıştır.
KOŞULLARI NELERDİR?
Kanun’daki düzenlemeye bakıldığında, sanık ve şüpheli dışındaki kimselerden beden muayenesi ve vücuttan örnek alınmasının koşulları şu şekilde sıralanabilir.
Delil elde etme amacı bulunması,
Müdahalenin; kişinin sağlığını tehlikeye düşürmeyecek olması,
Cerrahi bir müdahale olmaması,
Hakim veya mahkeme, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet Savcısının kararının bulunmasıdır.
RIZA ARANIR MI?
Yasa, mağdurun rızasının varlığı halinde, bu işlemlerin yapılabilmesi için birinci fıkra hükmüne göre karar alınmasına gerek yoktur, demek suretiyle mağdur veya diğer üçüncü kişilerin rızalarının bulunmadığı durumda Cumhuriyet savcısının istemiyle ya da re’sen hâkim veya mahkeme, gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde Cumhuriyet savcısı tarafından karar verilebileceğini belirtmektedir. Mağdurun rızasının bulunmaması durumunda hakim veya savcı kararı ile beden muayenesi ve vücuttan örnek alınmasının mümkün olduğu yasaca düzenlemiştir.
Anayasamızca her ne kadar kişinin rızası olmadan vücut bütünlüğüne müdahale edilemeyeceği düzenlenmişse de iş bu yasa hükmü ile istisna getirilmiştir. Böylece mağdur veya üçüncü bir kişinin yasal koşulların mevcut olması durumunda yapılan bir adli muayene hukuka aykırı olmayacağı kabul ediliyorsa da görüşümüz bunun aksi yönündedir.
GÖRÜŞÜMÜZ;
Unutulmamalıdır ki; adli tıp muayeneleri tıbbi muayenelerdir. Tıbbi bir muayenenin de genel koşulu ilgilinin rızasıdır. Her ne kadar şüpheli veya sanık, kendisi hakkında uygulanan koruma tedbirlerine ve aleyhine yürütülen soruşturma işlemlerine katlanmalıdır düşüncesinden hareketle rızası olmasa da muayene edilebiliyorsa da mağdur veyahut üçüncü kişiler için aynı düşüncenin kabulü tarafımızca mümkün değildir. Mağdur veya üçüncü kişinin vücut bütünlüğüne ve beyanına öncelik verilerek muayene edilip edilmeyeceği konusunda görüşünün alınması gerekmektedir.
SONUÇ;
Görüldüğü gibi, mağdur veya diğer üçüncü kişiler bakımından iç ve dış beden muayenesi yapılabilmesi için kişinin sağlığına yönelik bir tehlike olmaması, bir delil elde etmek amacıyla muayenenin yapılması gerekmektedir. Bu konuda mağdurun rızası üzerine hakim veya savcılık tarafından herhangi bir prosedür gerekmezken rızanın bulunmaması durumunda hakim veya savcı kararı ile beden muayenesi ve vücuttan örnek alınmasının mümkün olduğu yasaca düzenlemiştir. Kanaatimiz mağdur veya üçüncü kişinin rızasının bulunmaması durumunda kişinin vücut bütünlüğünün korunarak iç ve dış beden muayenesinin yapılmaması gerektiği yönündedir.
