Türk Vatandaşlık Kanunu’na göre Türk vatandaşlığının kazanılmasında esas ana prensip ‘doğumla’ kazanmadır. Doğumla kazanılan vatandaşlık soybağına dayanır. Yani Türk vatandaşı bir anne ve/veya babadan olan çocuk doğumla birlikte Türk vatandaşlığını kazanmaktadır.
Kan esasına dayanan soybağı ile vatandaşlığın kazanılması halinde, doğduğu yerin önemi olmaksızın kişi, ana ve/veya babasına bağlı olarak onların sahip olduğu vatandaşlığı sırf o kişilerden doğmakla kendiliğinden kazanır.
Türk Medeni Kanunu’na göre soybağı; çocuk ile ana arasında doğumla, çocuk ile baba arasında ise ana ile evlilik, tanıma veya hakim hükmüyle kurulur. Türk Vatandaşlık Kanunu’na göre, “Türkiye içinde veya dışında Türk vatandaşı ana veya babadan evlilik birliği içinde doğan çocuk Türk vatandaşıdır (m.7/1).” Bu hükümden de anlaşılacağı üzere evlilik birliği içinde doğan bir çocuğun anne ve babasının Türk vatandaşı olması veya annesinin ya da babasının herhangi birinin Türk vatandaşı olması halinde bu çocukta Türk vatandaşı kabul edilecektir.
Evlilik Birliği Dışında Doğan Çocuklar
- Türk Vatandaşı Ana ile Yabancı Babadan Doğan Çocuklar
TVK m. 7/2 “Türk vatandaşı ana ile yabancı babadan evlilik birliği dışında doğan çocuk Türk vatandaşıdır.” demek suretiyle Türk vatandaşı ana ile yabancı babadan evlilik birliği dışında doğan çocuğun anası ile arasında doğumdan itibaren kurulan soybağı nedeni ile Türk vatandaşı olacağını düzenlemiştir. Her halükarda Türk anadan doğan çocuk doğum anından itibaren Türk vatandaşıdır.
- Türk Vatandaşı Baba ile Yabancı Anadan Doğan Çocuklar
Soybağı esasına göre doğumla Türk vatandaşlığının kazanılmasında soybağının kurulması esas olduğundan, evlilik birliği dışında yabancı anadan doğan çocuğun Türk vatandaşlığını kazanabilmesi için öncelikle çocuk ile baba arasındaki soybağının kurulması gerekmektedir. TVK m.8/3 “Türk vatandaşı baba ile yabancı anadan evlilik birliği dışında doğan çocuk ise soybağı kurulmasını sağlayan usul ve esasların yerine getirilmesi halinde Türk vatandaşlığını kazanır.” hükmünü içermektedir.
5718 sayılı MÖHUK’a göre soyabağının kuruluşu, çocuğun doğum anındaki milli hukukuna, kurulamaması halinde çocuğun mutad mesken hukukuna tabidir. Soybağı bu hukuklara göre kurulamıyorsa, ananın veya babanın, çocuğun doğumu anındaki milli hukuklarına, bunlara göre kurulamaması halinde ana ve babanın, çocuğun doğumu anındaki müşterek mutad mesken hukukuna, buna göre de kurulamıyorsa çocuğun doğum yeri hukukuna tabi olarak kurulur (m.16).
Aynı şekilde Türk babadan ve yabancı anadan evlilik dışı doğan çocuğun Türk babası ile arasındaki soybağının kurulması için yabancı devlet mahkemelerinde açılan ve mahkemenin çocuk ile baba arasındaki soybağının kuruluşuna ilişkin kararın da MÖHUK m.50-60 arasındaki tanıma ve tenfiz hükümleri uyarınca Türk mahkemelerince tanınıp tenfiz edilmesi ile mümkündür. Bu durumda yabancı mahkeme kararının verdiği soybağının kuruluşuna ilişkin hüküm, Türk hukukunda kesin hüküm etkisine ve icra edilebilme kuvvetine sahip olacak ve Türk babasına soybağı ile bağlanan evlilik dışı çocuk doğum anından itibaren Türk vatandaşlığını kazanacaktır.
