Türk Vatandaşlık Kanunu’na göre Türk vatandaşlığının kazanılmasında temel prensip, doğumla vatandaşlık kazanımıdır. Doğumla kazanılan vatandaşlık, kan esasına (jus sanguinis) dayalı soybağı ilkesine göre belirlenir. Yani Türk vatandaşı bir anne ve/veya babadan doğan çocuk, doğum anıyla birlikte kendiliğinden Türk vatandaşı olur.
Kan esasına dayalı soybağı ile vatandaşlık kazanılması durumunda, çocuğun doğduğu yerin bir önemi yoktur. Ana ve/veya babası Türk vatandaşı olan çocuk, sırf bu kişilerden doğmakla Türk vatandaşlığını kazanır.
Türk Medeni Kanunu’na göre soybağı; çocuk ile anne arasında doğumla, çocuk ile baba arasında ise evlilik, tanıma veya mahkeme hükmüyle kurulur. Türk Vatandaşlık Kanunu’nun 7. maddesi uyarınca, Türkiye içinde veya dışında Türk vatandaşı ana veya babadan evlilik birliği içinde doğan çocuk Türk vatandaşıdır. Bu hüküm gereği, evlilik birliği içinde doğan bir çocuğun anne ve babasının her ikisinin ya da yalnızca birinin Türk vatandaşı olması, çocuğun Türk vatandaşı kabul edilmesi için yeterlidir.
Evlilik Birliği Dışında Doğan Çocuklar
- Türk Vatandaşı Ana ile Yabancı Babadan Doğan Çocuklar
TVK m. 7/2, Türk vatandaşı bir anne ile yabancı bir babadan evlilik birliği dışında doğan çocuğun, annesi ile arasındaki soybağı nedeniyle doğum anından itibaren Türk vatandaşı olacağını düzenlemiştir. Yani her durumda Türk vatandaşı bir anneden doğan çocuk, doğduğu andan itibaren vatandaşlık hakkına sahiptir.
- Türk Vatandaşı Baba ile Yabancı Anadan Doğan Çocuklar
Evlilik birliği dışında Türk vatandaşı babadan ve yabancı anneden doğan çocuklarda ise durum farklıdır. Bu durumda öncelikle baba ile çocuk arasında soybağının kurulması gerekir. TVK m. 8/3 uyarınca, bu soybağının kurulması için kanunda öngörülen usul ve esasların yerine getirilmesi şarttır.
5718 sayılı MÖHUK’un 16. maddesine göre soybağının kuruluşu, çocuğun doğum anındaki milli hukukuna; kurulamazsa çocuğun mutad mesken hukukuna tabidir. Bu hukuka göre de kurulamazsa, annenin veya babanın doğum anındaki milli hukukları; buna göre de mümkün değilse, müşterek mutad mesken hukuku ve son çare olarak doğum yeri hukuku uygulanır.
Yabancı anadan ve Türk babadan evlilik dışında doğan bir çocuk için, yabancı devlet mahkemelerinde açılan davada babalık hükmü verilmişse, bu kararın Türkiye’de geçerli olabilmesi için MÖHUK m. 50-60 hükümleri çerçevesinde tanıma ve tenfiz işlemlerinin yapılması gerekir. Türk mahkemelerince tanınıp tenfiz edilen yabancı mahkeme kararı, Türk hukukunda kesin hüküm etkisi doğurur ve çocuğun vatandaşlığı doğum anından itibaren kazanılmış sayılır.
